Een boek voor iedereen en niemand – Nietzsches Zarathoestra lezen
Boom 2024
Een inleiding tot en een leeswijzer bij de lectuur van dit meest gelezen, maar waarschijnlijk ook minst begrepen boek van Nietzsche. Met hoofdstukken over de ontstaansgeschiedenis en de structuur van het boek, over de figuur van Zarathoestra, over de rol van de vrouw en van de natuur in zijn optreden, en vijf gedetailleerde analyses van hoofdstukken uit het boek dat Nietzsche zelf als het hoogtepunt van zijn oeuvre beschouwde. Met bijdragen van Gert-Jan van de Heijden, Johan de Jong, Henk Manschot, Gaila Pander, Paul van Tongeren en Wouter Veldman
Een boek voor iedereen en niemand. Nietzsches Zarathoestra lezen. | Uitgeverij Boom 2024 ISBN 9789024438235 | 336 blz. | € 29,90
IDENTI-TIJD tussen toekomst en verleden
Prometheus 2023
Via een uitleg van een korte tekst van Søren Kierkegaard, onderzoekt Paul van Tongeren de relatie tussen tijd en identiteit. Mensen zijn, zowel individueel als collectief, uitgestrekt tussen toekomst en verleden. Zij belichamen het verstrijken van de tijd en staan daarmee voor de opgave om het heden te maken tot de werkplaats waar toekomst en verleden elkaar kunnen bepalen én bevrijden. Die opgave wordt uitgewerkt aan de hand van twee voorbeelden: de autobiografie en de omgang met het Nederlandse slavernij-verleden
IDENTI-TIJD tussen toekomst en verleden | Uitgeverij Prometheus 2023 ISBN 9789044652802 | 128 blz. | € 16,99
Doodgewone vrienden
Boom 2021
In zijn nieuwe boek onderwerpt Paul van Tongeren het thema vriendschap aan een filosofische analyse. Hij laat zien wat wij voor de dagelijkse praktijk van de vriendschap kunnen leren van grote denkers als Plato, Aristoteles, Cicero, Augustinus, Montaigne, Kant en Nietzsche.
Toegankelijke, maar diepgravende verkenning van een thema dat ons allen raakt: vriendschap.
Het wonder van betekenis. Op zoek naar geluk en wijsheid met Paul van Tongeren
Boom 2021
Denker des Vaderlands Paul van Tongeren is iemand aan wie je eindeloos vragen wilt blijven stellen. Zijn antwoorden zetten je onbevangen aan het denken. Van Tongeren is een ideale gespreksgenoot: uitdagend, meeslepend en altijd goed te volgen.
Journalist Marc van Dijk reisde met hem mee naar Kreta, waar de filosoof een cursus gaf over geluk bij Aristoteles. Hij interviewde Van Tongeren over filosofie, geloof, verwondering en dankbaarheid. Hoe kan de 21ste-eeuwse mens leven, verdeeld tussen de orde van Aristoteles en de chaos van Nietzsche? Een reisverslag gewijd aan geluk, de leegte en het wonder.
Marc van Dijk (1979) is journalist, kinderboekenschrijver en kunstenaar. Hij schrijft over filosofie voor Trouw en Filosofie Magazine.
Het wonder van betekenis – Op zoek naar geluk en wijsheid met Paul van Tongeren | Geschreven door Marc van Dijk | ISBN 9789024436224 | 160 blz. | € 15,-
The Art of Living Well
Bloomsbury 2020
In this first English translation of Paul van Tongeren’s prize-winning Dutch title Leven is een kunst, Paul van Tongeren creates a new kind of virtue ethics, one that centres on how to ‘live well’ in our contemporary world. While virtue ethics is based on the moral philosophy of Aristotle, it has had many interpretations and iterations throughout history and features prominently in the thinking of the Stoics, Christian narratives and the writings of Nietzsche.
Willen sterven
2018
‘Wie anders dan ik zelf zou het recht hebben om te beslissen over mijn leven?’ In dit essay onderzoekt Paul van Tongeren de notie autonomie. Evenals het begrip van de wil, dat een centrale rol speelt in die veronderstelde autonomie. In existentiële keuzesituaties stuit de autonomie op haar grenzen. Van Tongeren zet de filosofie in voor een verheldering van de problemen die schuilgaan achter de vanzelfsprekendheden van de eigen tijd.
Dankbaar
Klement 2015
Wat ervaren we als we dankbaar zijn? Het lijkt vanzelfsprekend: danken doe je als je iets gekregen hebt, iets wat je goed doet of wat je graag hebt. En je spreekt je dank uit tegenover degene van wie je het gekregen hebt. Maar kunnen we ook dankbaar zijn voor een gelukkig toeval, een geslaagde onderneming, het eigen leven, de gezondheid die we genieten, de vriend die we ontmoeten? En kunnen we dat ook zonder een God aan te nemen van wie we het zouden krijgen? Valt er nog iets te danken na ‘de dood van God’? Wat is dat eigenlijk: ‘dankbaarheid’?
Leven is een kunst
Klement Pelckmans 2012
Leven is geen kunst zolang het een kwestie van overleven is. Wie moet zorgen te overleven, stelt geen vragen: hij vecht, (vr)eet, verbergt zich. Pas als dat gelukt is, is het mogelijk om van overleven, leven te maken; van vreten: eten, van biologie: kunst. Daarvoor is meer nodig dan filosofie. Van Tongerens pleidooi voor een ethiek die helpt bij de kunst van het leven en het leven als kunst, verhoudt zich kritisch tot het type levenskunstfilosofie dat vandaag de boventoon voert. Dat maakt zijn boek in zekere zin ‘oneigentijds’, maar niet minder inspirerend en uitdagend.
Het Europese nihilisme
Vantilt 2012
Nietzsche beschrijft het nihilisme meerdere malen als iets onheilspellends, als een ‘catastrofe’. Hij stelt het voor als iets wat onvermijdelijk zal komen en verschrikkelijke gevolgen zal hebben. Aan het eind van de negentiende eeuw schrijft hij dat die naargeestige maar noodlottige gebeurtenis zich zal voltrekken in de komende twee eeuwen. Dat betekent dat wij er heel dicht bij zijn, er misschien wel middenin zitten. In dit boek waagt Paul van Tongeren zich aan een interpretatie van Nietzsches gedachten over het Europese nihilisme.
volledige lijst met publicaties
Elementaire Deeltjes: Nietzsche
Amsterdam University Press 2016
Friedrich Nietzsche is een van de invloedrijkste denkers in de Europese geschiedenis en een van de radicaalste critici van de Europese cultuur. Zijn leven is niet te scheiden van zijn denken: hij onderzocht de ziekte van zijn tijd in zichzelf, en probeerde zich daarvan te bevrijden. In dit boek verkent Paul van Tongeren zijn denken aan de hand van zijn biografie. De ontwikkeling van klassiek filoloog tot filosofisch cultuurcriticus, van de vrije geest en zijn ‘wandelboeken’ op weg naar het filosofisch hoogtepunt van zijn leven: zijn doordenking en doorleving van het Europese nihilisme.
Deugdelijk leven.
Een inleiding in de deugdethiek
SUN/Boom 2003
Vandaag ontdekken we weer dat deugd eigenlijk niets met een dergelijke mentaliteit te maken heeft, maar eerder met kracht, voortreffelijkheid, kwaliteit van leven en levenskunst. Wie wil weten wat menselijk leven is en hoe het moet, kan het beste kijken naar mensen die het goed kunnen, die de kunst van het leven verstaan. De deugd lijkt een belangrijke rol te kunnen (gaan) spelen in actuele problemen, en deze inleiding probeert duidelijk te maken wat de bijdrage kan zijn van de deugdethiek aan een oplossing van de problemen van onze tijd.
Deugdelijk leven was het eindexamencahier voor het vwo. Het onderwerp was deugdethiek en werd door de Begeleidingscommisie in het Filosofie in het voortgezet onderwijs voor de examenjaren 2004 tot en met 2006 vastgesteld.
In 2023 verscheen een Roemeense vertaling van het boek onder de titel: A trai Virtuos
Over het verstrijken van de tijd.
Een kleine ethiek van de tijdservaring
Valkhof Pers 2002
Soms menen we dat de tijd vliegt, op andere momenten vinden we dat hij kruipt. Maar steeds zijn we er zeker van dat de tijd voorbijgaat. Menselijk leven kan niet om die ervaring heen: dat alles wat gebeurt ook weer ophoudt, dat alles voorbijgaat, dat de tijd verstrijkt.
Dit essay gaat over de ervaring van de tijdelijkheid van het bestaan en van alles wat daarin gebeurt. Eerst worden enkele ‘pathologieën van de tijdelijkheid’ beschreven: manieren waarop mensen kunnen lijden aan het verstrijken van de tijd. Daarna wordt gekeken naar wat de ethiek te bieden heeft aan hulp bij deze opgave van de mens: te leven in de tijd die onherroepelijk verstrijkt.
Friedrich Nietzsche
and European Nihilism
Cambridge Scholars Publishing 2018
This book is a thorough study of Nietzsche’s thoughts on nihilism, the history of the concept, the different ways in which he tries to explain his ideas on nihilism, the way these ideas were received in the 20th century, and, ultimately, what these ideas should mean to us.
The book shows that most of us are still living within the old frameworks of faith, and, therefore, can hardly imagine what it would mean if the idea of God (as the summit and summary of all our epistemic, moral, and esthetic beliefs) would become unbelievable. This book highlights that contemporary science and humanism are not alternatives to, but rather variations of the old metaphysical and Christian faith.
Reinterpreting modern culture
Purdue University Press 2000
Friedrich Nietzsche (1844-1900) presents himself several times as a physician of culture. He considers it his task to make a diagnosis of the culture of his age, to point to the latent or patent diseases, but also to the possibilities to overcome them. His diagnosis, prognosis, and prescriptions implied an overcoming of traditional interpretation of what is going on in the main domains of culture: knowledge, morality, religion, and art. This book presents Nietzsche’s thoughts on knowledge and reality, on morality and politics, and on religion. Preceding these main dialogues is an introduction on the art of reading Nietzsche’s texts and on his art of writing.
